بررسی پدیده دلالی در ایران

[karafarin]

نگاهي به 15 شيوه معروف و اصلي دلالي در كشور

از خريد بليت اتوبوس بين شهري تا پايان نامه دوره فوق ليسانس، از وام مسكن تا فروش بازيكن به تيم هاي ليگ برتري، از ازدواج زوج ها تا فيش سفر حج و خلاصه هر چيزي كه ردوبدل كردنش اندكي سود داشته باشد، دلال خاص خود را دارد. بازار دلالي هم هميشه پررونق است؛ به خصوص وقت هايي كه بازار قانوني و رسمي به هر دليلي ايراد داشته باشد و زمينه براي حضور دلال ها فراهم تر باشد. لغت نامه دهخدا، دلال را واسطه بين فروشنده و خريدار معرفي مي كند و بر اساس بند 3 ماده 2 قانون تجارت، دلالي يك حرفه تجاري و قانوني تلقي مي شود. با اين حال اما دلالي در ايران امروز تنها به همين تعريف و بند قانوني خلاصه نمي شود، دلالان در اغلب عرصه هايي كه قانون عرضه و تقاضا برقرار باشد و سودي رد و بدل شود، حضور دارند. در اين گزارش تلاش شده است از رايج ترين انواع دلالي مرسوم ياد كنيم. به دنياي دلال ها خوش آمديد.

شيريني ازدواج ديگران
سن ازدواج بالارفته است و هر سال بالاتر هم مي رود، اين به معناي آن است كه بين متقاضيان ازدواج فاصله افتاده، در اين بين عده اي تلاش مي كنند با فراهم كردن راه هايي براي آشنايي طرفين يك ازدواج، آنها را به هم نزديك تر و زمينه ازدواج آنها را فراهم كنند؛ سايت هاي همسريابي اينترنتي همين كار را مي كنند. اين سايت ها مشخصات طرفين را دريافت كرده، آنها را به هم معرفي مي كنند و در صورت موفقيت و به سرانجام رسيدن پيوند ازدواج، پورسانت خود را از طرفين اين پيوند دريافت مي كنند. بر اساس آمارهاي رسمي، هم اكنون دست كم 32سايت داراي مجوز رسمي فعاليت در اين زمينه در كشور فعال است.

فروش 500 ميليوني بازيكن 20 ميليوني
جذابيت هاي فوتبال به همين مستطيل سبز و سكوهاي پرهيجان و برنامه 90 ختم نمي شود. قيمت هاي نجومي اي كه براي رد و بدل كردن يك بازيكن پرداخت مي شود هم جذابيت هاي زيادي دارد؛ به خصوص براي كساني كه قرار است بخش زيادي از اين پول نصيب شان شود. دلال هاي ورزشي جو را براي فروختن بازيكنان به تيم هاي مختلف فوتبال كه مبالغ كلاني براي خريد و فروش بازيكن هزينه مي شود، فراهم مي كنند. دلال ها نقش عمده اي در بالابردن و افزودن بر مبلغ قرارداد و معرفي و تبليغ براي بازيكنان خاصي دارند. گفته مي شود گاه يك بازيكن كه نهايت 20 ميليون مي ارزد با جوسازي رسانه اي تا 500ميليون هم فروخته مي شود. البته از اين ميزان چيزي در همان حد 20 ميليون به خود فوتباليست مي رسد و بقيه مبلغ قرارداد به جيب دلال و جوش دهنده معامله واريز مي شود. دو سال پيش خبرهايي مبني بر دستگيري چند نفر از مسوولان برخي روزنامه هاي ورزشي به دليل دلالي بازيكن و تاثير گذاري بر خريد و فروش و بالاو پايين كردن قيمت بازيكنان از سوي نيروي انتظامي منتشر شد. با وجود اين، هنوز هم آن گونه كه فعالان عرصه ورزش مي گويند دلال ها نقش اصلي را در فصل نقل و انتقالات بازيكن بر عهده دارند.

بليت اتوبوس هم دلال دارد
در ورودي برخي ترمينال هاي شلوغ، اطلاعيه هايي زده شده با اين مضمون: «از خريد بليت از دلال ها خودداري كنيد.» دلال هاي ترمينالي و بليت فروش تلاش مي كنند مسافر بليت را از محلي غير از بليت فروشي رسمي بخرد تا هم خود حق العمل شان را دريافت كنند و هم راننده از پرداخت سهم تعاوني معاف شود. علاوه بر اين در روزهايي كه مسافر كمتر است اين دلالان تلاش مي كنند قبل از اينكه متصديان تعاوني هاي رقيب يك مسافر را به تور بزنند او را براي خريد بليت از تعاوني خود ترغيب كنند.

بيمار بيشتر، سود بيشتر
محل كمين اين دلال ها در ورودي و نزديكي بيمارستان ها و درمانگاه هاي دولتي است. دلالان بيمار براي بيمارستان ها و مطب هاي خصوصي كار مي كنند. آنها تلاش مي كنند با بازگو كردن شرايط نامناسب بيمارستان هاي دولتي، بيمار را از ورود و بستري شدن در بيمارستان دولتي منصرف و در عوض ترغيب كنند تا به فلان بيمارستان خصوصي مراجعه كند. اين دلال ها به ازاي هر بيماري كه به بيمارستان و پزشكان طرف قرارداد خود معرفي كنند مبلغي را دريافت مي كنند. شلوغي، بهداشت ناكافي و عدم خدمات رساني مناسب بيمارستان دولتي هم كار و بار فعاليت دلال هاي بيمار را سكه كرده است.

3ميليون سود از زيارت خانه خدا
بسياري براي زيارت و ثواب، برخي براي كسب اعتبار و وجه و به دست آوردن عنوان پرهيبت «حاجي»، تعدادي هم براي آنكه خود يا والدين شان پيش از مرگ، امر واجب حج را به جا آورده باشند، مشتاق زيارت خانه خدا و حج تمتع هستند، اما سهميه كشور ما براي فرستادن زاير به عربستان هر سال اندك است و متقاضيان هم پرشمار. دلالان اين عرصه از همين رهگذر وارد عمل شده اند و شغلي به نام خريد و فروش فيش حج را بنا نهاده اند. در حالت عادي و بر اساس نوبت معمول هزينه فيش حج تمتع يك ميليون و 300هزار تومان است، اما فيشي كه از دست اين دلالان خريده شود گاه سه تا چهار ميليون تومان قيمت خواهد داشت. دلالان فيش حج به راحتي در سطح شهر و برخي رسانه ها شغل خود را تبليغ مي كنند. آنها حتي به كساني كه فروشنده يا خريداري را معرفي مي كنند، در صورت انجام معامله صد هزار تومان پاداش مي دهند.

قوي ترين دلالان ايران
از كسي مبلغي طلب داريد، از او چك هم داريد اما هيچ پولي در حسابش نيست، روند شكايت و دادگاهي كردن فرد بدهكار هم وقت گير است و هم هزينه زا و اميدي هم به نتيجه بخش بودنش نيست؛ در اين زمينه هم دلالاني فعال هستند، دلالاني كه به شرخر شهره اند. آنها با استفاده از زور فيزيكي و ديگر متدهاي ويژه خود، چك شما را نقد و به اصطلاح فرد بدهكار را براي شما به پول تبديل مي كنند. شرخرها قيمت ثابتي ندارند و هر كدام درصد خاصي دريافت مي كنند. شرخري خشن ترين نوع دلالي مرسوم در كشور است. براي راه انداختن اين كسب و كار، اصلي ترين ويژگي، زور بازو است و داشتن بازوهايي به قطر بازوي قوي ترين مردان ايران.

متخصصان دارو در پياده رو ناصرخسرو
خريد و فروش بسياري از داروها در ايران غيرقانوني است و براي دست يافتن به آن به تجويز و نسخه پزشك و سفارش فلان مقام مسوول نياز است. اما دلالان دارو آن طور كه خود مي گويند هر دارويي را براي شما در سه سوت آماده مي كنند؛ از داروهاي تخصصي و گران قيمت شيمي درماني گرفته تا آخرين داروهاي سقط جنين. پيدا كردن دلالان دارو هم كار سختي نيست؛ خيابان ناصرخسرو معروف ترين پاتق اين دلالان است. كافي است چرخي در اين خيابان قديمي بزنيد. ناصرخسرو يك داروخانه بزرگ است كه هر دارويي در آن پيدا مي شود.

وام 18 ميليوني ، 3 ميليون
دلالي وام هم از شيوه هايي است كه رفته رفته به شيوه هاي كهن دلالي در ايران بدل مي شود. سال هاست خريد و فروش امتياز وام مسكن هم در بنگاه هاي مسكن و هم در تبليغات خياباني و رسانه اي تبليغ و انجام مي شود. اين روش آنقدر معمول است كه بسياري به اميد خريد امتياز يك وام مسكن براي خريد خانه اقدام مي كنند. هم اكنون بر اساس آخرين نرخ، امتياز يك وام مسكن 18 ميليون توماني در بازار غيررسمي تهران بين سه تا سه و نيم ميليون تومان خريد و فروش مي شود.

پايان نامه هايي براي فروش
در ايران افرادي هستند كه در طول يك سال گاه تا بيش از 10 پايان نامه كارشناسي ارشد مي نويسند، همه اين پايان نامه ها هم طبيعتا براي خودشان نيست و براي فروش به متقاضيان است. انجام تحقيق هاي دانشگاهي و نوشتن پايان نامه سال هاست به شغل ثابت برخي از فارغ التحصيلان دانشگاهي بدل شده است. يافتن اين دلال ها هم كار بسيار آساني است. در اطراف همه دانشگاه هاي كشور و خوابگاه هاي دانشجويي تبليغات علني و رسمي اين نوع دلالي ديده مي شود. آخرين قيمت انجام يك پايان نامه در يكي از رشته هاي كارشناسي ارشد مهندسي و فني بين سه تا پنج ميليون و براي رشته هاي انساني هم از يك ونيم تا دوميليون است. بسياري هم از راه همين پايان نامه ها و تحقيق هاي خريدني، مدارج علمي را طي كردند و حالايا در اداره و شركتي مقام و سمتي دارند يا در حال يافتن فردي براي به سرانجام رساند پروژه دكتراي خود هستند. دلالي علمي از آن نمونه هايي است كه مي توان گفت تنها در ايران رواج دارد.

طرف قرارداد عشاق سينما
مشتاقان بازيگري سينما و تلويزيون و كسب شهرت كم نيستند، اما همه اين مشتاقان چهره و فيزيك مناسب يا استعداد كافي براي اين كار را ندارند؛ ولي اين مساله چيزي از اشتياق آنها كم نمي كند؛ مشتري دلالان سينما و تلويزيون همين افراد هستند. اين دلالان با دريافت مبالغي از اين جماعت شيفته و عاشق بازيگري، به آنها وعده بازي در فيلم هاي سينمايي و تلويزيوني مي دهند، آخر سر هم اينكه بسياري از آنها با وجود پرداخت پول، نقش سياهي لشكر يا يك رهگذر در فيلمي درجه چندم را بر عهده مي گيرند. با اين اميد كه در فيلم بعد نقش مهم تري دست و پا كنند. قدمت دلالي در اين بخش كمابيش به قدمت سينما در كشور مي رسد. تا عشاق سينما هستند اين رشته دلالي هم پابرجاست.

سهام مرا بخر
دلال هاي بورس را بايد جزو حرفه اي ترين دلال ها دانست. اين دلال ها در هيات كارشناس بورس، متقاضيان تازه كار خريد از بورس را به خريد سهام شركت هاي طرف قرارداد خود ترغيب مي كنند و به ازاي هر تعداد سهمي كه به وسيله مشاوره هاي آنها به فروش برود، پورسانت خوبي دريافت مي كنند. اين دلال ها مسلط به قوانين و اصول بورس هستند. آنها مي توانند هر سرمايه گذار تازه كاري را به سمت هدف خود بكشانند. با اين حال به ثمربخشي و سوددهي مشاوره ها و سهام پيشنهادي آنها نمي توان چندان دل بست.

پول بده راي به نفع بگير
دلالان قضايي از وضعيت شلوغ و بروكراتيك موجود در محاكم قضايي استفاده كرده و با رفتن به سراغ افراد داراي پرونده، خود را وكيل دادگستري، حقوقدان يا قاضي بازنشسته معرفي مي كنند و به آنها وعده تسهيل در رسيدگي پرونده ها، لايحه ها، دادخواست ها و امور حقوقي و در نهايت صدور راي به نفع مي دهند. از همين راه نيز درآمدهاي فراواني كسب مي كنند. دلالان قضايي موضوعي پيچيده و پنهان نيست، چراكه تاكنون بارها روساي دستگاه قضا نسبت به جلوگيري از فعاليت اين افراد دستوراتي صادر كرده اند. با اين حال دلالان قضايي همچنان به كار خود مشغول هستند و يافتن آنها در كنار محاكم قضايي كار چندان سختي نيست؛ به ويژه اگر شما پرونده مهمي در جريان داشته باشيد.

متخصصان واردات و صادرات
درآمدزايي دلالان عرصه گمرك از گذرگاه قوانين و سخت گيري هاي گمركي است. قوانين گمرك به راحتي اجازه واردات و صادرات هر كالايي را به هر كسي نمي دهد اما اين افراد آن گونه كه خود مدعي مي شوند توان دريافت مجوز واردات و صادرات هر كالايي را دارند. مهم ميزان سهمي است كه دريافت مي كنند. براي پي بردن به ميزان موفقيت دلالان گمركي لازم نيست به گلوگاه هاي مرزي سفر كرد، نشانه هاي فعاليت چشمگير و موفقيت عمل اين افراد در هر مغازه و دكه اي قابل رويت است؛ از آن رو كه اكثر كالاهايي كه بر اساس قوانين، واردات آنها به داخل ممنوع است را مي توان به راحتي در مركزي ترين نقاط كشور و با دورترين فاصله از مرز پيدا كرد.

پول بدهيد، دنبال امضا نباشيد
سيستم بروكراتيك، كهنه و خسته كننده اداري كشور، فرآيند حصول نتيجه از يك پرونده را بسيار كند و گاه غيرممكن مي كند، اما دلال هاي اداري با دريافت مبلغي پول، ملال بالاو پايين كردن طبقات ساختمان ادارات، وزارتخانه يا سازمان ها، در به دري براي امضاي رييس و معاون را گرفته و به نتيجه رسيدن پرونده را براي شما تضمين مي كنند.

دلالي باستاني
دلالي بازاري ديرپا ترين راه و رسم دلالي را دارد؛ قدمتي به پيشينه تاريخ. در اين شيوه كار، دلال اغلب با واسطه قرار دادن خود ميان توليد كننده و فروشنده (و نه مصرف كننده) كالايي را كه با قيمت پايين تر خريده بدون انجام هر گونه فرآوري، حمل ونقل و... به دست فروشنده اي ديگر مي رساند و از اين راه سود مي برد. اين نمونه دلالي با بنك داري، عمده فروشي و خرده فروشي تفاوت هاي عمده اي دارد، چراكه هر كدام از اينها فرآيند رسيدن كالابه دست مشتري را يك گام به جلو مي برند، اما دلال بدون هرگونه نتيجه مثبت و مثمرثمر، فاصله رسيدن كالابه دست مصرف كننده را طولاني تر كرده و هزينه نهايي آن را افزايش مي دهد. دلالان توليدات كشاورزي در اين زمينه مشهور ترين نمونه ها هستند.

http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2339871