آموزش تکنیک های خلاقیت

[مهدی گل محمدی]

Tkj یک تکنیک خلاقیت حل مسئله ژاپنی است که به صورت گروهی انجام می گیرد.

این تکنیک در سال 1964 توسط «جیرو کاواکیتا» که در آن زمان استاد رشته انسان شناسی در موسسه فن آوری توکیو بود ابداع گردید، این تکنیک کاملاً بصری است و به برقراری ارتباط بین مفاهیم کلامی و نمایش های بصری کمک می کند. این تکنیک که در ژاپن بسیار متداول است، همانند بسیاری از تکنیک های خلاقیت ژاپنی از کارتها، نقشه های بصری و تداعی افکار برای خلق ایده های جدید استفاده می کند.


در این تکنیک حاضران و شرکت کنندگان به لحاظ اینکه نام مطرح- کننده ایده ها فاش نمی شود به راحتی به ارائه ایده ها می پردازند و نسبت به آن احساس خوبی دارند.

رهبر جلسه که ترجیحاً قبل از جلسه مشخص می گردد، به هدایت و کنترل جلسه می پردازد و شرکت کنندگان را به ارائه ایده ها تشویق می نماید ولی نباید عقاید خود را به شرکت کنندگان تحمیل کند.

روش Tkj مبتنی بر مجموعه واقعیت هایی است که شرکت کنندگان تولید می کنند. این واقعیت ها باید 3 شرط زیر را تامین کنند:

1- به مسئله مورد نظر مربوط باشند.

2- به طور عینی اثبات پذیر باشند.

3- مهم باشند.

فرآیند Tkj دارای دو بخش است: در مرحله اول شرکت کنندگان به تعریف و شناسایی مسئله می پردازند و در مرحله دوم براساس نتایج مرحله اول به ارائه راه حل مسئله می پردازند.



فرآیند تکنیک Tkj به شرح ذیل می باشد:

مرحله الف – تعریف مسئله

1- موضوع محوری را مشخص کنید و به شرکت کنندگان اطلاع دهید. از آنها بخواهید هر چند تعداد ایده ای که می توانند درباره مسئله ارائه دهند روی کارتهای 5*3 بنویسند، نکته قابل توجه این است که شرکت کنندگان باید تفهیم شوند که ایده های آنها باید برای شناسائی مسئله باشد نه حل آن. هریک از افراد باید به هر تعداد چشم اندازهای معین درباره مسئله بیندیشد و می تواند 15 تا 20 ایده را در یک محدود زمانی 5 تا 10 دقیقه خلق کند.

2- کارتها را جمع آوری کنید و براساس اتفاق نظر گروهی به چند مقوله و دسته بسیار کلی دسته بندی کنید. برای انجام این کار رهبر گروه کارتها را جمع آوری و آنها را مجدداً توزیع کند، به طوریکه هیچ کس کارت خودش را در دست نداشته باشد. Tkj استفاده از شوخی را به هنگام دسته بندی کارتها و بحث درباره ایده ها را تشویق می کند.

3- رهبر یکی از کارتها را با صدای بلند بخواند و اعضاء کارتها را در کیسه های خود که حاوی ایده های مرتبط است پیدا کنند، آنها را با صدای بلند بخوانند و دوباره در کیسه بگذارند. به این ترتیب کارتها که مجموعه ای از ایده ها و افکار را در بردارند جمع آوری می شوند.

4- گروه برای هر دسته نامی را انتخاب کنند که جوهره ی ایده- های مطرح شده را در بر می گیرد. این فرآیند آنقدر ادامه می یابد تا همه کارتها در دسته های نامگذاری شده قرار بگیرند.

5- دسته های های نامگذاری شده در یک گروه و مجموعه فراگیر ترکیب کنند و به همان روش نامگذاری کنید.

مرحله ب – راه حل مسئله

1- از شرکت کنندگان بخواهید راه حل های پیشنهادی برای مسئله که در مرحله قبل مورد بررسی و شناسائی قرار گرفت را روی کارتهای 12*7 بنویسند.

2- رهبر کارتهای را جمع آوری کرده و مانند مرحله قبل (تعریف مسئله) مجدداً توزیع کند. سپس یک ایده را با صدای بلند بخواند و شرکت کنندگان همانند قبل کارتهایی را که به این ایده ربط دارند پیدا کنند. این ایده ها با صدای بلند خوانده شوند و مجموعه راه حل نامگذاری شده ای ظهور پیدا می کنند.

3- همانند قبل، همه کارتها در نهایت در مجموعه های راه حل نامگذاری شده قرار دهید.

4- همانند قبل، مجموعه راه حل فراگیری استخراج و نامگذاری کنید.

در نهایت ایده های مطرح شده را مورد ارزیابی قرار داده و راه حل های مناسب را جهت اجرا انتخاب نمائید.

از این تکنیک برای حل مسائل پیچیده و مسائلی که نمی توان به درستی آنها را تشخیص و مورد شناسائی قرار دارد استفاده می شود.


منبع:سایت فرهیختگان