تورم چیست؟

[سعید محمدی]

از تورم منفی ژاپنی ها تا تورم ۴۰درصدی در ایرانی!

بیش از سه دهه است که سومین اقتصاد بزرگ دنیا یعنی ژاپن دچار رکود شده است. شاید تعجب کنید اما رکود ژاپن با رکود اقتصاد در ایران بسیار متفاوت است. رکود از نوع ژاپنی شاید آرزوی تمام اقتصاددانان ایران و هدف تمام دولت ها در این چند سال بوده است؛ چرا که تورم پایین و نزدیک به صفر در ژاپن گریباگیر اقتصاد چشم بادامی ها شده است.

به گزارش افکارنیوز، نگرانی ژاپنی ها از نرخ بسیار پایین تورم در این کشور تا حدی است که رییس جدید بانک مرکزی ژاپن، اصلی ترین برنامه اقتصادی خود را پایان دادن به این اوضاع و افزایش تورم توصیف می کند. راه حلی که او برای برون رفت از این وضعیت انتخاب کرده، افزایش تورم است؛ موضوعی که سیاست مدارها و اقتصاددانان ایرانی تا به حال برنامه ای برای آن ارائه نکرده اند، چرا که تورم در ایران به صورت آسان و خودکاری افزایش می یابد!

تورم در ژاپن در ۱۲سال متوالی از سال ۲۰۰۰تا سال ۲۰۱۲ میلادی در بالاترین نقطه اوج خود رقم ۱.۴درصد را به ثبت رسانده و بیشتر سال ها نیز تورم پایین یا نزدیک به صفر بوده است. این تورم پایین در حالی برای بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران تبدیل به یک آرزو شده که برای چشم بادامی ها خاطره تلخ است!

تورم در اقتصاد به معنای میزان رشد قیمت هاست. در واقع وقتی تورم بالاست یعنی میزان رشد قیمت ها شدید بوده است و نرخ تورم پایین نیز به معنای آهنگ کند افزایش قیمت ها در اقتصاد است.

اما تورم منفی نشان دهنده چیست؟
تورم منفی یعنی کاهش یا ثابت ماندن قیمت ها در اقتصاد یعنی به طور مثال دارنده های ملک یا خودرو تمایلی به فروش دارایی خود را ندارند؛ چرا که دارایی هایشان سال به سال ارزان تر می شود و در مقابل اگر خریدار نیز باشید باز هم صبر می کنید چون اطمینان دارید که قیمت ها کاهش می یابد. این تقابل عرضه و تقاضا باعث می شود تولیدکننده ها نه علاقه ای به سرمایه گذاری و نه علاقه ای به افزایش تولید داشته باشند چون خریداری نیست و اقتصاد در حالت سکون به سر می برد.

با این اوضاع بانک مرکزی این کشور بدون دخالت مستقیم دولت ژاپن تصمیم گرفته است تا با تزریق پول به اقتصاد رونق را به این کشور بازگرداند، درست مثل تصمیمی که محمود احمدی نژاد در سال های اولیه حضورش در پاستور گرفت و به بانک مرکزی دستور داد تا نقدینگی را افزایش دهد؛ تصمیمی که نادانسته به جای رونق اقتصاد ایران سبب شد تا گره رکود اقتصادی در کشور کورتر شود!

بانک مرکزی ژاپن با خرید اوراق قرضه بلند مدت، علاوه بر افزایش نقدینگی، به دنبال آن است تا نرخ بهره قرض دادن پول را ارزان کند. تا با افزایش نقدینگی مردم، تولید کنندگان و شرکت ها به وام گرفتن تشویق شده و خرید کنند. از دیگر تصمیمات دولت ژاپن خرید سهام در بورس است؛ چرا که با این اقدام نیز نقدینگی افزایش می یابد و ارزش بازار بورس این کشور نیز بالا می رود. با این اقدام شرکت های حاضر در بورس نیز پولدارتر شده و سرمایه گذاری نیز افزایش می یابد. با تمام این اقدامات بانک مرکزی این کشور پیش بینی کرده است تورم سومین اقتصاد بزرگ دنیا تا ۲درصد افزایش می یابد و اقتصاد این کشور وراد دوران رونق می شود.

دلیل تورم منفی ژاپنی ها چیست؟
ژاپن نه منابع نفتی دارد و نه منابع طبیعی که با تکیه بر آنها بتواند اقتصاد خود را بگرداند. ژاپن هیچگاه مانند ایران نبود چرا که نه در زمینه کشاورزی و نه در زمینه نفت و گاز منابع ایران را نداشت و این در حالی بود که ایرانیان با وجود داشتن هوش و نبوغی بالاتر از ژاپنی ها سالهاست که تنها به نفت و منابع طبیعی خود اکتفا کردند!

تنها مزیت ژاپنی ها، صنعت و دانش آنهاست که به واسطه این دو عامل مهم توانسته است از صادرکننده های بزرگ دنیا باشد. اما رکود آمریکا و اروپا و رشد اقتصادی همتای ژاپنی ها یعنی چین، مشتری های ژاپن را کم کرده است و به رکود در این کشور دامن زده است؛موضوعی که با شروع بحران اقتصادی آمریکا و اروپا، کارشناسان را نگران کرده بود که مبادا رکود در اقتصاد آمریکا ،بزرگترین شریک تجاری ژاپن موجب وقفه در رشد اقتصادی سرزمین آفتاب تابان شود.

بد نیست بدانید در علم اقتصاد وقتی کشوری تورم تک رقمی بالاتری داشته باشد، در دوران رونق اقتصادی به سر می برد و بالعکس. شاید بگویید با این حساب با وجود تورم ۴۰درصدی در ایران ما هم باید در دوران رونق باشیم. ولی اینطور نیست. طبق اصول علم اقتصاد، تورم و بیکاری باید با یکدیگر رابطه عکس داشته باشند. یعنی وقتی تورم بالا می رود به واسطه ورود اقتصاد به دوران رونق باید از میزان بیکاری کاسته شود. معضلی که ایران در حال حاضر با آن روبروست رکود نیست بلکه رکود تورمی است یعنی وقتی که تورم و بیکاری به جای رابطه عکس، رابطه مستقیم دارند.