تولید و فروش لوازم آرایشی،همیشه پر درآمد در دنیا

[کامیار کاظمی]

به گزارش ايسنا، با توجه به جوان بودن جمعيت ايران و اين‌كه سهم زنان نيز در ساختار جمعيتي كشور قابل توجه است، روند روبه رشد مصرف محصولات و كالاهاي مختلف آرايشي و بهداشتي در چنين جامعه‌اي به ويژه در ميان زنان طبيعي به نظر مي‌رسد، اما اين نكته را هم نبايد از ياد برد كه مصرف بي‌رويه چنين كالاهايي علاوه بر خطرات احتمالي بهداشتي مي‌تواند باعث وارد آمدن آسيب‌هاي زيادي به اقتصاد كشور شود.


*بازار ايران در قبضه صنايع زيبايي جهان

اقتصاد و صنايع وابسته به زيبايي امروزه كاملا جايگاه خود را در كشورهاي پيشرفته باز كرده و غول‌هاي صنايع آرايشي و بهداشتي جهان نيز با توجه به نياز مشتريان خود و سليقه‌ آن‌ها روز به روز محصولات جديدي را روانه بازار مي‌كنند.

اما روند رو به رشد مصرف محصولات آرايشي و بهداشتي در شرايطي در كشورمان همچنان ادامه دارد كه توليد‌كنندگان داخلي اين حوزه از واردات بي‌رويه و بعضا بي‌كيفيت به ويژه از چين رنج برده و جزو مظلوم‌ترين صنايع بوده‌اند.

شايد هم به همين دليل باشد كه بسياري از كارشناسان منحني مصرف رشد محصولات آرايشي و بهداشتي را در بين زنان ايراني به ويژه طي سال‌هاي اخير نگران‌كننده توصيف كرده‌اند.

در واقع در فضايي كه صنايع داخلي توان چنداني براي رقابت با غول‌هاي صنعتي جهان ندارند، بايد انتظار داشت كه بازار داخلي تمام و كمال در خدمت محصولات خارجي و وارداتي قرار بگيرد.

براساس آمار رسمي و غيررسمي هم‌اكنون كشورهاي ايران و عربستان از ركوردداران اصلي مصرف محصولات، مواد و لوازم آرايشي در جهان به شمار مي‌روند.


*ايران و عربستان ركوردداران خاورميانه

جالب اين‌جاست كه غول‌هاي صنايع آرايشي جهان طي دهه‌هاي اخير سمت و سوي تبليغات خود را صرفا از روي دختران جوان و زنان، به طرف دختران نوجوان و حتي كم سن و سال‌تر سوق داده‌اند تا از اين طريق بازارهاي خود را وسيع‌تر كنند كه در اين زمينه تا حدود زيادي هم موفق بوده‌اند.

اگر نگاهي گذرا به شبكه‌هاي تصويري جهان بيندازيم يكي از بخش‌هايي كه بيشترين تبليغات روي آن انجام مي شود محصولات آرايشي و بهداشتي هستند. اين‌جاست كه مي‌توان فهميد، تبليغات شركت‌هاي بزرگ جهان به ويژه در كشورهاي جهان سوم تا چه اندازه موثر بوده است.

درحالي كه در كشورهاي اروپايي و آمريكا به دليل فرهنگ عمومي جامعه فروش محصولات آرايشي وبهداشتي در حد طبيعي قرار داشته و حتي بعضا با كاهش روبرو مي‌شود، اما در كشورهاي در حال توسعه و به ويژه منطقه خاورميانه و كشورهاي اسلامي رشد فروش شركت‌هاي آرايشي طي سال‌هاي اخير خيره‌كننده بوده است.

روند رو به رشد مصرف محصولات و مواد آرايشي در حالي در كشورمان همچنان ادامه دارد كه در كنار آن اعمالي مانند جراحي پلاستيك، جراحي بيني، اعمال زيبايي و غيره نيز رشد چشمگيري پيدا كرده است.

امروزه رواج مصرف لوازم آرايشي چنان رونق پيدا كرده است كه در هر ثانيه در جهان 22 رژ لب به فروش مي‌رسد. جالب اين‌جاست كه بخش عمده فروش اين محصولات آرايشي در عربستان و ايران انجام مي‌شود.

آمار نشان مي‌دهد كه در عربستان سعودي در سال 2005 زنان بيش از يك ميليارد و 600 ميليون يورو براي آرايش خود هزينه كردند. در ايران نيز با اين‌كه آمار مصرف لوازم آرايشي به پاي عربستان نرسيده، اما در نوع خود تكان‌دهنده است.

براساس آمار موجود در ايران سالانه حدود يك ميليارد دلار لوازم آرايشي و بهداشتي مصرف مي‌شود.


*تغيير رويكرد از زنان به مردان!

اما به نظر مي‌رسد وضعيت بازار محصولات آرايشي و بهداشتي در جهان طي سال‌هاي آينده بسيار پيچيده‌تر از وضعيت فعلي نيز خواهد شد، چراكه طي سال‌هاي اخير حتي مردان نيز به سمت مصرف لوازم آرايشي روي آورده‌اند و رونق بازار اين محصولات را دو چندان كرده‌اند.

به عنوان مثال كرم دور چشم مردانه ظرف مدت كوتاهي به يكي از محصولات پرفروش آرايشي در كشور مالزي تبديل شد.

امروزه رقابت براي هدف قرار دادن بازار محصولات مردانه شكل جدي‌تري به خود گرفته است. اگرچه مردان به طور سنتي به ظاهر خود كمتر از زنان اهميت مي‌دهند، اما شركت‌هاي صنايع آرايشي اين واقعيت را مي‌دانند كه مردان نيمي از جمعيت جهان را تشكيل مي‌دهند.

تا همين اواخر محصولات عرضه شده به اقلام معدودي مانند ريش‌تراش، اسپري خوشبوكننده، اودكلن، فوم اصلاح و Afrer shave محدود بود، اما اخيرا ده‌ها محصول جديد روانه بازار شده است.

محصولاتي نظير ژل دور چشم، كرم‌هاي ضد چروك، رنگ مو، شفاف‌كننده‌ها، تونيك‌هاي ترميم‌كننده پوست و در كنار اين‌ها شاهد اختصاصي شدن محصولات معمولي‌تري مانند شامپوي سر و شامپو بدن با هدف ترغيب مردان به استفاده از محصولات اختصاصي آرايشي نيز بوده‌ايم كه به طور طبيعي قيمت چنين محصولاتي گران‌تر از محصولات غيرتخصصي است.


*نبود نظارت روي محصولات وارداتي

اما جدا از مشكلاتي كه به دليل رشد روز افزون لوازم بهداشتي آرايشي در ايران از جنبه فرهنگي و اجتماعي پديد مي‌آيد، بازار مناسبي نيز در غياب توليد‌كنندگان داخلي براي خارجي‌ها به وجود آمده است.

در اين بين برخي توليد‌كنندگان داخلي با انتقاد از نبود نظارت بر ورود اجناس بي‌كيفيت و غيراستاندارد آرايشي و بهداشتي به كشور عنوان مي‌كنند كه حتي در زمينه برچسب‌ها و نوشته‌هاي روي لوازم آرايشي خارجي نيز نظارت چنداني به نسبت توليدات داخل وجود ندارد.

به گفته فعالان صنايع آرايشي توليدات داخل موظفند، براي برچسب و نوشته‌هاي روي محصولات خود از دست‌كم 70 درصد كلمات فارسي استفاده كنند، اين در حاليست كه چنين محدوديتي براي محصولات وارداتي و خارجي وجود نداشته و حتي بعضا شاهد اين هستيم كه روي محصولات وارداتي عكس‌هاي خلاف فرهنگ ايراني به چشم مي‌خورد و اين كالاها به راحتي در بازار داخل خريد و فروش مي‌شوند.


*استاندارد، پاشنه آشيل صنايع آرايشي

از سوي ديگر هنوز استاندارد بسياري از محصولات و كالاهاي آرايشي و بهداشتي اجباري نشده‌اند.

در چنين شرايطي قيمت پايين كالاهاي بي‌كيفيت و غيراستاندارد مردم را به سمت خود جلب كرده و حتي با وجود باكيفيت بودن توليدات داخل اين محصولات فروش چنداني ندارند.

اما با توجه به اشتهاي بازار ايران براي مصرف محصولات آرايشي و بهداشتي برخي واردكنندگان سودجو نيز براي سيراب كردن اين بازار اقدام به واردات محصولات غيراستاندارد و مضر مي‌كنند.

در اين بين وظيفه‌ نهادهايي مانند وزارت بهداشت، بازرگاني و سازمان استاندارد بسيار سنگين است.

در حال حاضر حجم قابل توجهي از انواع محصولات و مواد آرايشي توسط دست‌فروش‌هاي كنار خيابان و بوتيك‌هاي بدون نام و نشان معتبر به مردم عرضه مي‌شود.

متاسفانه بايد گفت كه اين محصولات عمدتا تاريخ مصرف گذشته و داراي مواد تركيبي و شيمايي غيراستاندارد هستند. در عين حال لوازم آرايشي قاچاق كه كيفيت پاييني هم دارند، تحت برندهاي معتبر مردم را فريب مي‌دهند.


*بازاري بدون محدوديت

حتي اگر آمار دقيقي هم از ميزان فروش شركت‌هاي بزرگ صنايع آرايشي جهان در منطقه خاورميانه در دست نباشد، همين بس كه به يكي از بازاراهاي كشورهاي منطقه سر بزنيد تا با انواع و اقسام مارك‌ها و برندهاي خارجي در زمينه محصولات آرايشي و بهداشتي روبرو شويد.

يكي ديگر از شانس‌هاي شركت‌هاي بزرگ صنايع آرايشي جهان طي سال‌هاي اخير اين بوده است كه محصولات اين شركت‌ها تقريبا هيچ‌گاه براي ورود به بازار كشورهاي اسلامي با مانعي به نام تحريم روبرو نبوده است. در واقع اين شركت‌ها بدون هيچگونه محدوديت و مانعي در همه بازارهاي جهان حاضر شده و محصولات خود را عرضه كرده‌اند.

از ريمل (آرايش مژه)، خط چشم، رژ لب، سايه، انواع كرم دست و صورت براي زيبايي، پنكيك، خط لب و مداد چشم گرفته تا مداد ابرو، كرم برنزه، لاك، ناخن مصنوعي و مژه مصنوعي، پودر صورت و برق ناخن همه و همه در بازارهاي ايران يافت مي‌شوند.

اما بايد گفت كه سهم توليد‌كنندگان داخلي از اين بازار پررونق چندان بالا نيست.

در واقع روند رو به رشد مصرف لوازم آرايشي در ايران زماني توجيه پيدا مي‌كند كه توليد‌كنندگان مطرح داخلي كشور نيز در اين زمينه فعاليت كنند.

از سوي ديگر سال‌ها ناتواني توليد‌كنندگان داخلي باعث شده كه مصرف‌كنندگان نيز اعتماد خود را به برندهاي داخلي و محصولات توليد داخل از دست بدهند كه اين بدترين وضعيت براي صنايع داخلي است.

درحالي كه رييس انجمن صنايع شوينده، بهداشتي و آرايشي ايران معتقد است كه اين صنايع از سال 1369 و با خروج از سبد حمايتي دولت رقابتي شده‌اند، اما دبير انجمن مي‌گويد كه 25 شركت صنايع آرايشي فعال در كشور وجود دارد كه اغلب آن‌ها با مشكل كمبود نقدينگي روبرو هستند.

بختيار علم‌بيگي با اشاره به اين‌كه حدود 80 درصد بازار آرايشي كشور متعلق به محصولات آرايشي قاچاق يا واردات رسمي است، عنوان مي‌كند: توليد‌كنندگان كشور در زمينه‌هاي توليد انواع كرم و رژلب بيشترين ميزان فروش را دارند.


*خاورميانه، بهشت صنايع آرايشي جهان

چندي پيش اعلام شد كه رشد سالانه بازار فروش محصولات آرايشي و بهداشتي در خاورميانه به ويژه در كشورهاي امارات، بحرين، لبنان و عربستان سعودي به 10درصد رسيده است.

سالانه به‌طور متوسط 2.1 ميليارد دلار لوازم آرايشي و بهداشتي در بازارهاي اين كشورها به فروش مي‌رسد.

طي سه سال اخير حدود 30 درصد كل بازار خرده‌فروشي خاورميانه به لوازم آرايشي اختصاص داشته است.

طبق برآوردها سرانه مصرف لوازم آرايشي هر فرد در خاورميانه سالانه حدود 334 دلار است.

آمارها نشان مي‌دهد در ميان كشورهاي منطقه خاورميانه امارات پررونق‌ترين بازار خرده‌فروشي محصولات آرايشي و بهداشتي را به خود اختصاص داده است.

منطقه خاورميانه دومين بازار پرفروش لوازم آرايشي و بهداشتي در جهان بوده و ايران بيشترين سهم را در اين بازار منطقه‌اي به خود اختصاص داده كه بعد از سال‌هاي 84 و 85 گسترش زيادي نيز پيدا كرده است.

در حال حاضر بيش از 3 هزار سالن آرايشي در امارات وجود دارد كه اين رقم در كل كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس از مرز 40 هزار سالن عبور مي‌كند.

60 درصد جمعيت كشورهاي اين منطقه زير 25 سال است كه يكي از دلايل رونق بازار چنين محصولاتي است.


*آمار متفاوت قاچاق!

از سوي ديگر حجم و وزن پايين نسبت به قيمت بالاي محصولات آرايشي باعث شده است كه ميزان قاچاق اين نوع كالاها به كشور طي سال‌هاي اخير افزايش بيشتري پيدا كند.

بسياري معتقدند كه عمده قاچاق محصولات آرايشي، بهداشتي به كشور از طريق كشورهاي حاشيه خليج فارس، پاكستان و تركيه انجام مي‌شود.

آمار مربوط به قاچاق محصولات آرايشي و بهداشتي در بازار تهران متفاوت است.

برخي مي‌گويند 50 درصد اجناس موجود در بازار آرايشي تهران قاچاق است و برخي اين عدد را تا 80 درصد نيز عنوان كرده‌اند، اما هرچه است، ميزان محصولات قاچاق آرايشي در بازار تهران عدد بسيار زيادي است.