مصاحبه با شکوه‌ السادات هاشمی مخترع و تولید‌کننده خمیر سوسک‌کش "امحا"

[کامیار کاظمی]

یک فنجان چای با شکوه‌السادات‌ هاشمی

«شکوه السادات‌ هاشمی» با آنکه از ورزش صبحگاهی برگشته بود اما همچنان به ساعت و زمان اهمیت مي‌داد و با آنکه من زودتر رسیده بودم، سر همان ساعتی که قرار گذاشته بودیم، گفت‌وگو را شروع کردیم. او متولد پنجم تیر ۱۳۳۴ در شهریار و مدیرعامل شرکت «توره شیمي‌پارس» است که تولید‌کننده خمیر ریشه‌کن سوسک و مورچه به عنوان نخستین حشره‌کش غیر‌سمي‌ کشور است. فرمولی اعجاب‌برانگیز که همچون علم کیمیاگری برای ‌هاشمي‌ هم ثروت به همراه آورد هم شهرت. هاشمي‌ همچنین در سال ۱۳۸۵ در رشته اقتصاد صنعتی دانشگاه آزاد اسلامي‌ قبول و با معدل کل ۰۴/۱۵ از این رشته فارغ‌التحصیل شد.
شکوه‌السادات‌ هاشمي‌ زن خوشرو و خوش‌برخوردی است. اگر ندانی که او چقدر ثروتمند است حتما نمي‌توانی از ظاهرش متوجه این قضیه شوی. او ساده‌پوش است و از هیچ‌گونه زیورآلات قیمتی هم استفاده نمي‌کند اما فکرهای بزرگی دارد و ایده‌های کوچک را به اجرا مي‌گذارد. همین‌طور در عین اینکه با ما حرف مي‌زد حواسش به کار کارمندانش هم بود و آنها را از راه دور بررسی مي‌کرد. مدیرعامل شرکت «توره شیمي‌پارس» پر است از حرف‌های ناگفته اگر وقت کافی داشته باشد. جالب اینجاست او از درس شیمي‌ در دوران مدرسه منزجر بود حالا کارش و درآمدش از طریق همین شیمي‌ می‌گذرد. همچنین درباره کارآفرینی نیز مي‌گوید:«کارآفرین واقعی کسی نیست که با سرمایه پدری کاری را شروع کرده باشد یا شغل پدرش را ادامه دهد و اشتغال‌زایی کند. کارآفرین کسی است که کاری را که پیش از این وجود نداشته شروع کند و در این راه اشتغال‌زایی کند. » هاشمي‌ در جشنواره کارآفرینی سال ۱۳۸۴ به عنوان کارآفرین نمونه برگزیده شد.

کودکی سخت
هاشمي‌ فرزند اول یک خانواده پرجمعیت بود. او چهار خواهر و دو برادر تنی و دو خواهر و یک برادر ناتنی از همسر دوم پدرش دارد. او مجبور شد پس از ورشکستگی پدرش مشغول به کار شود تا بتوانند گذران زندگی کنند. «۱۴ ساله بودم که بر حسب اتفاق برگه آگهی آموزشگاه اقتصاد ایران را دیدم که کلاس‌های آموزشی رایگان برای رشته‌هایی مانند ماشین‌نویسی فارسی و لاتین و حسابداری برگزار مي‌کرد. من هم در این رشته‌ها ثبت‌نام کردم و دوره‌ها را پشت سر گذاشتم ولی فکر مي‌کنم چون همه را با هم اسم‌نویسی کردم فرصت نداشتم که تمرین کنم و خوب یاد نگرفتم. » پس از مدتی هنگامي‌که ‌هاشمي‌ کلاس نهم متوسطه بود مجبور شد مدرسه را رها کند و به صورت جدی وارد بازار کار شود. «یکی از همسایه‌های محله‌مان به نام آقای محمدرضا کلانتری، کسی بود که برای اولین بار قطعات یدکی پیکان را مي‌ساخت و او مرا به نمایندگی شماره ۱۸ ایران‌خودرو معرفی کرد که در خیابان ۱۷ شهریور تهران بود و به عنوان فروشنده در آنجا مشغول به کار شدم و ماهی ۳۰۰ تومان حقوق مي‌گرفتم. بعد از مدتی آن نمایندگی تعطیل شد و من هم آمدم در یکی دیگر از نمایندگی‌ها در پل چوبی. در آن زمان پدرم ورشکست شده بود و موقعیت مالی بدی داشت. من هم تازه وارد کار جدیدم شده بودم که صاحب کارم بدون هیچ منتی ۷ هزار تومان به من وام داد و به مرور از حقوقم کم کرد. همان وام بخش زیادی از بدهی‌های پدرم را صاف کرد. »

ازدواج با یکی از مشتری‌ها
هاشمي‌ با یکی از مکانیک‌هایی که مشتری نمایندگی آنها بود ازدواج کرد. همسر او از ازدواج اولش دو فرزند داشت و ‌هاشمي‌قبول کرد تا آنها را بزرگ کند. خودش هم در این ازدواج صاحب چهار فرزند شد. «در زندگی‌ام همیشه جنب و جوش داشتم و مي‌خواستم کارهای مفیدی در جامعه انجام دهم در عین اینکه به تمام زندگی و بچه‌هایم هم مي‌رسیدم. بر حسب اتفاق مربی ورزش صبحگاهی شدم و بعد هم مربی ورزش آموزش و پرورش و سال تحصیلی ۷۴-۱۳۷۳ ماهی شش هزارتومان درآمد داشتم. » او پس از مدتی توانست مسئول هیات کوهنوردی و همین‌طور مسئول هیات ورزش‌های همگانی شمال شرق تهران شود و همزمان در سه مدرسه هم به عنوان مربی ورزش فعالیت مي‌کرد. بر اثر همان فعالیت‌ها بود که به اصرار والدین دانش‌آموزان و همین طور اعضای گروه‌های ورزشی‌اش در نخستین دوره شورای شهر نیز نامزد شد و بیش از دو هزار رای آورد. در حقیقت او از بین چهار هزار نفری که شرکت کرده بودند نفر یکصد و پنجاه و دوم شد.

داستان اختراع
خانه ‌هاشمي ‌در محله نارمک بود. در یک آپارتمان ۱۶ واحدی مجاور یک گرمابه عمومی. جایی که سوسک و حشرات موذی برای اهالی مزاحمت‌های زیادی ایجاد کرده بودند. «دیگر کلافه شده بودم از دست این سوسک‌ها. با اسپری‌های حشره‌کش، آب جوش، لنگه دمپایی و خلاصه هر راهی را که به ذهنم مي‌رسید برای از بین بردن‌شان به کار بردم ولی فایده نداشت. سوسک‌های ریز فوج فوج همه خانه را برداشته بودند. تا اینکه با مطالعه چندین کتاب و پرس و جو از همسایه‌ها و دوستان به ترکیبی دست پیدا کردم که مانند خمیر بود و سوسک آن را مي‌خورد و از بین مي‌رفت. بعد از آنکه این ترکیب را پیدا کردم به کسانی هم که مي‌شناختم آن را پیشنهاد دادم، وقتی دیدم که تقاضا زیاد شد و همه از آن استقبال کردند تصمیم گرفتم آن را در بسته‌های کوچک به قیمت ۶۰۰ تومان بفروشم. خلاصه اینکه من مواد را در لگن حمام درست مي‌کردم، بسته‌بندی مي‌کردیم و مي‌فروختیم. حدود سال ۱۳۷۷ بود. »هرچند او از ترکیبات خمیر سوسک‌کشی که اختراع کرده سخنی نمي‌گوید و تنها به این بسنده مي‌کند که این خمیر مخلوطی از غذای حیوانات و همین‌طور مواد شیمیایی است اما بعد از این استقبال ،‌ هاشمي ‌تشویق شد تا محصول خود را به صورت انبوه تولید کند. پسرعموی حقوقدانی داشت که برای مشورت نزد او رفت و به پیشنهاد او تصمیم گرفت، برای این خمیر سوسک‌کش غیرسمی، گواهی ثبت اختراع بگیرد. «حدود دو سال طول کشید چون باید اول از پژوهشکده شیمي‌ پژوهشگاه صنعت نفت تاییدیه مي‌گرفتم و بعد به عنوان اختراع ثبت مي‌کردم. بهترین روز زندگی‌ام هم روزی بود که سرانجام توانستم تاییدیه صد در صدی پژوهشگاه صنعت نفت را برای خمیر سوسک‌کشی که اختراع کرده بودم، بگیرم. برایم خیلی ارزش داشت که یک سوسک‌کشی اختراع شده که برای انسان سمي ‌نیست و این کار را من انجام داده‌ام. »

تولید انبوه شروع شد
او پس از انجام مراحل اداری تصمیم گرفت تولید انبوه محصولش را شروع کند. «جواز تاسیس اداره کل صنایع را داشتم و از طریق سازمان پژوهش‌ها و همین طور طرح اعطای کمک‌های فنی و تکنولوژی وزارت صنایع ۲۰ میلیون تومان وام در چهار قسط پنج میلیون تومانی گرفتم و در ناحیه صنعتی فیروزکوه سوله‌ای به وسعت ۴۷۶ متر خریدم. البته قبل از اینکه این کارخانه را راه‌اندازی کنم مدت‌ها همچون گذشته در لگن رختشویی خمیر را درست مي‌کردیم و در تویوپ آکواریم پر مي‌کردیم، انتهايش را با دم باریک مي‌بستیم و بروشور را در داخلش مي‌گذاشتیم و با نایلکس‌هایی که از پله نوروزخان در بازار تهران خریده بودم، بسته‌بندی مي‌کردیم و مي‌فروختیم. » سرانجام او کارش را در مرداد ۱۳۷۹ با شش کارگر محلی در کارخانه فیروزکوه شروع کرد اما پس از مدتی با شریکی که داشت به مشکل برخورد. «شریکم پنهانی و دور از چشم من یک دفتر غیرقانونی در شهرک راه‌آهن تاسیس کرده بود و جنس‌ها را مي‌برد و مي‌فروخت. من از او شکایت کردم اما به دلیل عدم آگاهی قوه قضاییه نسبت به حقوق مالکیت معنوی و حق استفاده از علامت تجاری شکایتم به جایی نرسید. سرانجام در آبان ۱۳۸۱ کارخانه را تعطیل کردیم. » پس از این قضایا که همزمان با مرگ مادرش شده بود، تقریبا‌ هاشمي‌ ورشکست شد. کارخانه و سرمایه‌ای را که به سختی به دست آورده بود از دست داد و دوباره تصمیم گرفت این ماده را در خانه تهیه کند. این بار یک دستگاه خمیرگیر برقی خرید و خمیر سوسک‌کش را در قوطی‌های اکسیدان پر و با همان برند «امحا» به بازار عرضه مي‌کرد. پس از مدتی توانست مجوز وزارت بهداشت را نیز برای محصولش بگیرد. «وزارت بهداشت محصول من را برای مراکز عمومي‌ همچون بهزیستی‌ها، زندان‌ها، بیمارستان و مراکز بهداشتی خریداری مي‌کرد و در این مدت من در ناحیه صنعتی حاجی‌آباد کارخانه‌ای را اجاره کرده بودم و تولیداتم را ادامه دادم. حدود سال ۸۳ و ۸۴ بود که این بار در شهرک صنعتی ایوانکی کارخانه‌ای خریدم. سال ۸۴ بود که ژل جدیدی هم برای از بین بردن مورچه‌ها اختراع کردم و الان هم روی موادی برای از بین بردن مارمولک، رتیل، موش کوچک ، ساس و کک کار مي‌کنیم که اگر نتیجه دهد آنها را هم به تولید انبوه برسانیم. »
هاشمي ‌ادامه مي‌دهد:«من هیچ گاه نخواستم چیزی را که سودمند و مفید است برای خودم داشته باشم و همیشه دوست داشتم سودمندی آن را با دیگران نیز تقسیم کنم. پیروزی‌ام در این کار را هم مدیون دعای کسانی مي‌دانم که از محصولم استفاده کردند و به آسایش رسیدند و دعای آنها بود که به کار من خیر و برکت داد. »

از حشره‌کش تا سالاد
هاشمي ‌حالا غیر از کارخانه‌ای برای تولیدات حشره‌کش، کارخانه‌ای هم برای ساخت و آماده‌سازی سالادهای آماده دارد. «من در انجام کارهای خانه خیلی فرز و علاقه‌مند هستم اما همیشه آماده‌سازی سالاد برایم کار سختی بود. اینکه مواد سالاد را بشويی، ضدعفونی کنی ، خرد کنی کار سختی برایم بود. سال ۱۳۷۸ سفری به خارج از کشور داشتم و در آنجا دیدم که سالادهای آماده مي‌فروشند.
تصمیم گرفتم این کار را در ایران انجام دهم. چون ما پیش از این در ایران چنین چیزی نداشتیم که بتوان به عنوان پیش‌غذا یا همراه غذا سرو کرد. چهار سال تمام طول کشید تا توانستم مجوزهای لازم را برای تولید سالاد بگیرم و الان مجوز تولید دو سالاد الویه و پاستا را به من داده اند. اتفاقا مي‌خواستم سالاد سالمي‌ باشد و از مواد مضر مانند سس مایونز در آن استفاده نشده باشد که متاسفانه هنوز مجوز دیگر سالادها را نداده‌اند. کارخانه «ریحان و لیمو» هم در شهرک صنعتی عباس‌آباد است.

خدایا شکرت
هاشمي ‌از این همه لطفی که خدا بهش کرده سپاسگزار است و به قول خودش مدام سجده شکر مي‌کند. «هیچ وقت زندگی گذشته‌ام را فراموش نمي‌کنم. بعضی وقت‌ها مي‌گویم من کجا و خانه بالای شهر و ماشین مدل بالا کجا. چند وقت پیش دخترم را با ماشین شاسی‌بلند به فرودگاه رساندم تا به اروپا سفر کند. وقتی به فرودگاه رسیدیم سرم را گذاشتم روی داشبورد و سجده شکر کردم. همیشه از خداوند به خاطر نعمت‌هایی که به من داده سپاسگزارم و شکرش مي‌کنم. سه بار مکه رفته‌ام، سوریه و کربلا رفته‌ام و همیشه شاکر بوده‌ام. سفرهای اروپایی و تفریحی زیادی هم داشتم. »
او به تمام دختران و زنان توصیه مي‌کند که هیچ‌گاه توانایی‌های خودشان را دست کم نگیرند. «برای موفق شدن باید نگاهی متفاوت داشت. هیچ وقت توانایی و تخصص خودتان را دست‌کم نگیرید. مسائل خاص را ببینید و درباره آنها فکر کنید و بروید و جوابش را پیدا کنید. من به لطف ایمانم اینجا هستم و هیچ چیز سختی نبوده که نتوانسته باشم به دست آورم.»

منبع : کسب و کار