متن قانون چک با آخرین اصلاحات

[madar]

مجازات صدور چک بلامحل با توجه به مبلغ چک و مجازات صدور چک با علم به مسدود بودن حساب

اشاره : همانطور که می دانید چک دارای فواید اقتصادی است زیرا چک به صادر کننده امکان می دهد که هر وقت بخواهد از موجودی خود در بانک خودش و یا توسط شخص دیگری که نماینده اوست برداشت کند. چک قابلیت گردش دارد و می تواند به اشخاص مختلف با ظهرنویسی یا بدون آن در چکهای حامل منتقل شود . چک استفاده از پول را در معاملات کاهش می دهد و اشخاص مجبور نیستند برای انجام معاملات خود همواره پول همراه داشته باشند در نتیجه خطر حمل و نقل پول از میان می رود و در سرعت دادن به معاملات نقش مهمی دارد .

در مقابل فواید ذکر شده، در صورتی که اطلاعات ما درباره قوانین و مقررات مربوط به چک کم باشد با مشکلاتی مواجه می شویم، مهمتر از همه اینکه شخصی که چک به نفع او صادر شده است را در معرض خطر دریافت چک بلامحل قرار می دهد به این علت قانونگذار برای صادر کننده چک بلامحل مجازاتهایی را درنظر گرفته است که در نوشتار حاضر با آنها آشنا می شویم .

راهنمای واژه

تعلیق مجازات : هرگاه مجرم سابقه ارتکاب جرم نداشته باشد به او این امتیاز داده می شود تا زمانی که جرم دیگری مرتکب نشود آزاد باشد ولی اگر جرم دیگری مرتکب شود حکم هر دو مجازات درباره او اجرا می شود و دیگر نمی تواند از امتیاز تعلیق مجازات استفاده نماید.

کیفر خواست: تقاضای کیفر(مجازات) از دادگاه برای متهم از طرف دادستان.

1-مجازات صدور چک بلامحل چیست؟

مطابق قانون هرکسی مرتکب جرم صدور چک بلامحل می گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد .

الف) چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال (یک میلیون تومان ) باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.

ب) چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال (یک میلیون تومان) تا پنجاه میلیون ریال (پنج میلیون تومان) باشد از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد .

ج) چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال(پنج میلیون تومان) بیشتر باشد به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت 2 سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادر کننده چک اقدام به صدور چکهای بلامحل متعدد نموده باشد به بالاترین مجازاتی که قانونگذار برای صدور چک بلامحل در نظر گرفته است محکوم خواهد شد ولی برای هرچک بطور جداگانه مجازات نمی شود. پس از صدور حکم و اجرای مجازات چک بلامحل دیگری صادر نماید به مجازات صدور چک بلامحل دیگر محکوم می شود.

تبصره : این مجازاتها شامل مواردی که ثابت شود چکهای بلامحل بابت معاملات نامشروع و یا پرداخت بهره ربوی صادر شده است نمی شود زیرا اینگونه معاملات حرام هستند و قانون از فعل حرام حمایت نمی کند.

2-مجازات صدور چک با علم به مسدود بودن حساب :

طبق قانون هرکس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید، عمل وی در حکم صدور چک بی محل خواهد بود و به حداکثر مجازات ذکر شده در قانون چک محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیرقابل تعلیق است.

پس برای شخصی که با علم به بسته بودن حساب خود، چک صادر نماید سه مجازات تعیین شده است:

حداکثر مجازات ذکر شده در قانون چک (یعنی دو سال حبس)
ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال.
اجرای حتمی مجازات یعنی اینکه قاضی نمی تواند این مجازاتها را تعلیق نماید و به محکوم علیه امتیاز داده شود تا یک مدت دراز از زندان را به شرط عدم ارتکاب جرم دیگر آزاد باشد.
طبق قانون صدور چک، بانکها مکلف هستند کلیه حسابهای جاری اشخاصی را که بیش از یک بار چک بی محل صادر کرده و تعقیب آنها منتهی به صدور کیفرخواست شده باشد بسته و تا سه سال به نام آنها حساب جاری دیگری باز ننماید.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است سوابق مربوط به اشخاصی را که مبادرت به صدور چک بلامحل نموده اند به صورت مرتب و منظم ضبط و نگهداری نماید و فهرست اسامی این اشخاص را در اجرای مقررات این قانون در اختیار کلیه بانکهای کشور قرار دهد.

لازم به توضیح می باشد در صورتی که صادر کننده مرتکب عملی شود که جرم دیگری غیر از صدور چک بلامحل محسوب شود به مجازات آن مجرمها نیز که در قانون آمده است محکوم خواهد شد. اگر دو یا چند نفر که صاحب حساب مشترکی هستند با امضاء چک، مبادرت به صدور چک بلامحل نمایند همگی آنها مسئولیت کیفری خواهند داشت و مجازات هر یک مجازات فاعل مستقل آن جرم خواهد بود ولی شریکی که چک را امضاء نکرده است مسئولیتی نخواهد داشت.

تقاضای خسارت و هزینه دادرسی در چک مشروط :

دارنده چک در صورت بلامحل بودن یا نبودن موجودی در حساب بانکی صادرکننده می تواند ضرر و زیان ناشی از عدم پرداخت و هزینه دادرسی اعم از مخارج وکیل، باطل کردن تمبر و ... را از دادگاه مطالبه کند. لازم به یاد آوری می باشد کسانی که قصد دارند به دادگاه ها مراجعه کنند قبل از هر اقدامی در مورد اینکه چگونه طرح دعوا کنند به واحد ارشاد و معاضدت قضائی واقع در مراجع قضائی مراجعه و اطلاعات لازم را دریافت کنند یا از طریق سایت اینترنتی معاونت آموزش قوه قضائیه و همچنین تلفن به مرکز مشاوره الکترونیک قوه قضائیه 129 اطلاعات لازم را دریافت نمایند زیرا اگر طرح دعوا صحیح باشد و نحوه پیگیری دعوا را بدانند رسیدگی زودتر به پایان خواهد رسید و نتیجه بهتری خواهد داشت و قانونگذار نیز تمام مراحل رسیدگی به بحث چک را فوری و بدون نوبت اعلام کرده است.

و اما یک توصیه :

پیشگیری از جرم بهتر از درمان است زیرا هزینه کمتری دارد، موجب حفظ حرمت افراد می شود و از همه مهمتر از تبعات و پیامدهای منفی زندان برخود و خانواده در امان خواهیم ماند.

صدور چک مشروط :

گاهی صادر کننده چک پرداخت وجه چک را مشروط به تحقق شرطی می نماید مثلا در متن چک می نویسد شر ط سکونت در فلان شهر یا ... در این صورت بانک به شرط توجهی نمی کند و در صورت مراجعه دارنده چک به بانک اگر پولی در حساب صادر کننده موجود باشد بانک بدون توجه به شرط به اندازه مبلغ چک پول را پرداخت می کند و اگر پول در حساب بانکی صادر کننده موجود نباشد بانک مکلف است گواهی عدم پرداخت صادر کند ولی دارنده چک نمی تواند اقدام کیفری نماید و فقط از طریق اجرای ثبت محل یا تقدیم دادخواست به دادگاه وجه چک و خسارت های وارده و هزینه دادرسی را مطالبه کند.

تاثیر شکایت و گذشت شاکی :

رسیدگی به اتهام صدور چک بلامحل منوط به شکایت شاکی است و اعلام گذشت شاکی در هر مرحله، موجب توقف تعقیب یا اجرای مجازات می شود. گذشت باید قطعی و صریح باشد و به گذشت مشروط و معلق ترتیب اثر داده نخواهد شد و همچنین شاکی بعد از اعلام گذشت نمی تواند پشیمان شود بنابراین رسیدگی به چک با اعلام شکایت شاکی و توقف تعقیب و رسیدگی با رضایت و اعلام گذشت شاکی است.


منبع : از سری جزوه های اموزشی حقوق شهروندی - شماره 191